Những Rủi Ro Khi Đầu Tư Cổ Phiếu mà bạn cần biết năm 2025

1. Mở đầu: đầu tư cổ phiếu không đơn giản như tưởng tượng

Cổ phiếu thường được nhìn là “con đường nhanh để làm giàu”, nhưng thực tế, trong từng cổ phiếu chứa đựng rất nhiều rủi ro tiềm ẩn — từ biến động thị trường đến sai sót nội bộ doanh nghiệp hay khung pháp lý mới. Đối với người làm nghề tài chính – kế toán – rủi ro được nhìn như các “chi phí tiềm ẩn” cần đo lường, dự liệu và kiểm soát.

Với sự sửa đổi Luật Chứng khoán năm 2024, cùng Nghị định 245/2025/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết, nhà đầu tư cần cẩn trọng hơn bao giờ hết trong việc nhận diện rủi ro và ứng xử phù hợp.

Ở bài này, tôi sẽ hệ thống các loại rủi ro chính, cách nhận diện từ góc kế toán – tài chính, và cách giảm thiểu.

2. Các loại rủi ro phổ biến và cách nhìn từ kế toán

2.1 Rủi ro biến động giá / rủi ro thị trường (Market Risk)

• Đây là loại rủi ro phổ biến nhất: giá cổ phiếu có thể giảm mạnh vì các yếu tố vĩ mô như tăng lãi suất, thay đổi chính sách, lạm phát, biến động kinh tế trong và ngoài nước. 

• Ví dụ: khi lãi suất tăng, trái phiếu mới có lợi suất cao hơn, khiến cổ phiếu trở nên kém hấp dẫn; dòng vốn có thể dịch chuyển. 

• Góc nhìn tài chính: trong dự báo dòng tiền hoặc định giá cổ phiếu, bạn cần tính “yếu tố rủi ro thị trường” (discount rate cao hơn) để chiết khấu giá trị một cách hợp lý.

Cách giảm thiểu:

• Đa dạng hóa danh mục (cổ phiếu – trái phiếu – tiền mặt)

• Đầu tư theo thời gian dài để vượt qua dao động ngắn hạn

• Theo dõi các chỉ báo kinh tế (lãi suất, CPI, chính sách tiền tệ)

2.2 Rủi ro ngành (Sector Risk)

• Mỗi ngành có đặc tính khác nhau — có ngành chịu ảnh hưởng mạnh từ chu kỳ, có ngành chịu ảnh hưởng từ biến động nguyên liệu đầu vào hoặc chính sách.

• Ví dụ: ngành xuất nhập khẩu sẽ bị ảnh hưởng nếu tỷ giá biến động, chi phí đầu vào tăng mạnh.

Góc nhìn kế toán: khi phân tích báo cáo tài chính ngành, bạn cần so sánh các doanh nghiệp trong ngành với nhau — xác định doanh nghiệp nào có biên lợi nhuận, đòn bẩy tài chính, nguồn vốn mạnh hơn.

Giải pháp giảm thiểu:

• Không đặt “trứng vào 1 giỏ ngành”

• Lựa chọn cổ phiếu “blue-chip” hoặc có lợi thế cạnh tranh trong ngành

• Luôn cập nhật xu hướng ngành & chính sách vĩ mô

2.3 Rủi ro hoạt động doanh nghiệp (Operational / Business Risk)

• Sai lầm quản trị, chi phí tài chính cao, nợ vay, yếu kém trong quản trị chi phí, tham ô, gian lận … đều là những rủi ro nội tại doanh nghiệp.

• Doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, dòng tiền âm, khả năng thanh toán lãi vay yếu sẽ khiến cổ phiếu mất giá mạnh.

Lưu ý : bạn đọc kỹ báo cáo tài chính (báo cáo lãi lỗ, bảng cân đối kế toán, lưu chuyển tiền tệ) để phát hiện bất thường như chi phí lãi vay quá lớn, phải thu khó đòi, nợ ngắn hạn vượt quá khả năng thanh toán…

Cách giảm thiểu:

• Chọn doanh nghiệp minh bạch tài chính, nhiều năm có lợi nhuận đều

• Xem xét tỷ lệ nợ/Vốn chủ sở hữu (Debt/Equity), hệ số thanh toán ngắn hạn

• Tham khảo báo cáo kiểm toán độc lập và ghi chú thuyết minh

2.4 Rủi ro thanh khoản (Liquidity Risk)

• Có cổ phiếu mà bạn muốn bán, nhưng rất ít người mua, hoặc lượng giao dịch thấp — bạn có thể phải chấp nhận bán lỗ hoặc không bán được.

• Thị trường nhỏ, cổ phiếu ít nổi thường chịu rủi ro này hơn.

Góc nhìn kế toán: Bạn nên đánh giá tính “khả biến thành tiền” của cổ phiếu – giống như tài sản kế toán: nếu không thể chuyển thành tiền dễ dàng, nó rủi ro cao hơn.

Giảm thiểu:

• Ưu tiên cổ phiếu có thanh khoản tốt

• Tránh đầu tư vào mã ít giao dịch hoặc sàn nhỏ nếu bạn cần linh hoạt mua bán

2.5 Rủi ro pháp lý / rủi ro tuân thủ (Regulatory / Legal Risk)

• Thay đổi luật, quy định mới có thể khiến doanh nghiệp bị xử phạt hoặc bị yêu cầu công bố thêm thông tin.

• Tại Việt Nam, Luật Chứng khoán sửa đổi năm 2024 (Luật 56/2024/QH15) đã bổ sung nhiều điều nhằm minh bạch hóa thị trường và tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp niêm yết. 

• Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP để làm rõ thi hành một số điều của Luật Chứng khoán. 

Góc nhìn kế toán: Kế toán và tài chính doanh nghiệp cần tuân thủ chuẩn mực, công bố đầy đủ thông tin, kê khai minh bạch — nếu không, doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân có thể chịu rủi ro bị xử phạt.

Cách giảm thiểu:

• Đọc kỹ báo cáo công bố thông tin, xem doanh nghiệp có từng bị xử lý vi phạm không

• Theo dõi các văn bản mới (Luật, Nghị định, Thông tư)

• Chọn cổ phiếu của doanh nghiệp có uy tín, được quản trị tốt

2.6 Rủi ro tâm lý & sai lầm cá nhân (Behavioral / Human Risk)

• Mua khi giá cao, giữ cổ phiếu rớt không cắt lỗ, chốt lời quá sớm, đầu tư theo đám đông, quá thường xuyên xem bảng điện… là các sai lầm tâm lý phổ biến. 

• Ví dụ: “gồng lãi” quá sớm, hoặc bỏ lỡ cơ hội quay lại thị trường vì sợ rủi ro.

Góc nhìn quản trị: Nhà đầu tư cần tự đặt ra quy tắc (stop loss, target lợi nhuận) và tuân thủ kỷ luật, không để cảm xúc chi phối.

Giảm thiểu:

• Xác định mức cắt lỗ, mức chốt lời trước khi vào lệnh

• Không bị cuốn vào “đám đông” hay thông tin ồn

• Giữ kỷ luật giao dịch, ghi nhật ký giao dịch để rút kinh nghiệm

3. Sai lầm phổ biến & cách phòng tránh

Trong thực tế, nhiều nhà đầu tư mới (F0) mắc các sai lầm sau:

Luật chứng khoán mới và các quy định liên quan đang mở ra nhiều cơ hội, nhưng cũng mang theo rủi ro mới:

• UBCKNN được quyền tạm dừng, đình chỉ giao dịch chứng khoán nếu phát hiện vi phạm nghiêm trọng. 

• Doanh nghiệp niêm yết phải tuân thủ quy định công bố thông tin nghiêm ngặt hơn, nếu vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc bị hủy niêm yết. 

• Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi bổ sung nhiều điều trong Nghị định 155, nhằm khắc phục các lỗ hổng thực tiễn, giám sát chặt chẽ hơn việc phát hành, giao dịch, thanh toán chứng khoán. 

Điều này có nghĩa: nhà đầu tư không thể “ôm cổ” vô thời hạn mà không để ý việc tuân luật, vì rủi ro pháp lý có thể bủa vây.

5. Kết luận & lời khuyên từ một “kế toán – nhà đầu tư”

Rủi ro là bản chất không loại bỏ được khi đầu tư cổ phiếu — nhưng bạn có thể nhỏ hóa nó nếu hiểu rõ và kiểm soát tốt.

• Hãy nhìn mọi cổ phiếu như một báo cáo tài chính vận động, luôn ưu tiên minh bạch, hiệu quả tài chính và quản trị tốt.

• Chuẩn bị sẵn chiến lược quản trị rủi ro (đa dạng hóa, cắt lỗ, theo dõi ngành).

• Cập nhật luật mới và tuân thủ nghiêm túc — điều này giờ không thể bỏ qua.

• Giữ kỷ luật, không để cảm xúc lấn lướt việc ra quyết định.